Σαμιώτισσα / Samiótissa (La xica de Samos)
De la lletra del nissiótiko«Samiótissa» («La xica de Samos»), com succeeix amb tantes altres cançons populars, n'hi ha nombroses versions. Heus ací la versió interpretada per Marika Papaguika, enregistrada a Nova York fa exactament cent anys
Com a curiositat, en els anys durs de la resistència contra els nazis, l'himne «oficiós» de l'EPON (ΕΠΟΝ: Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων, Organització Panhel·làdica Unida de Joves, membre i branca alhora de les joventuts de l'EAM: Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, Front Nacional d'Alliberament), s'inspirava molt de prop en la música de «Samiótissa»; en aquesta lletra s'esmenten també l'ELAS (ΕΛΑΣ: Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός, Exèrcit Popular Grec d'Alliberament, braç militar de l'EAM) i la data de la fundació de l'EPON, 23 de febrer de 1943. Aquesta cançó, coneguda pel primer vers, Απάνω στα ψηλά βουνά («Dalt de les altes muntanyes») fou el primer himne, espontani i improvisat sobre música tradicional, que va tenir l'EPON durant l'ocupació alemanya de Grècia .
D'altra banda, l'himne «oficial» de l'EPON, també conegut com Ὕμνοςτῆςνιότης, («Himne de la joventut»), fou compost en 1943 per Sofia Mavroidí-Papadaki (lletra) i Alekos Xenos (música), autors també de l'himne de l'ELAS. A Atenes, emperò, la música més difosa es degué a Fivos Anogianakis.
Σαμιώτισσα
Στίχοι και μουσική: παραδοσιακά
Eκτελέσεις: Μαρίκα Παπαγκίκα, Τέτος Δημητριάδης & Χρήστος Δημητρακόπουλος, Έλενα Μάγγελ, Μελίνα Μερκούρη, Μαρίζα Κωχ, Νάνα Μούσχουρη
Σαμιώτισσα, Σαμιώτισσα,
πότε θα πας στη Σάμο;
Ρόδα θα ρίξω στο γιαλό,
Σαμιώτισσα, τριαντάφυλλα στην άμμο.
Με τη βαρκούλα που θα πας
χρυσά πανιά θα βάλω.
Μαλαματένια τα κουπιά,
Σαμιώτισσα, για να `ρθω να σε πάρω.
Σαμιώτισσα, Σαμιώτισσα,
στη Σάμο που θ' αράξεις
εμένα να με θυμηθείς,
Σαμιώτισσα, να βαρυαναστενάξεις.
Σαμιώτισσα, με τις ελιές
και με τα μαύρα μάτια
μου `κανες την καρδούλα μου,
Σαμιώτισσα, σαράντα δυο κομμάτια.
Και με τα μαύρα σ' αγαπώ
και με τα λερωμένα.
Και με τα ρούχα της δουλειάς
Σαμιώτισσα,
τρελαίνομαι για σένα.
Samiótissa (La xica de Samos)
Lletra i música: tradicionals
Interpretacions: Marika Papaguika, Tetos Dimitriadis i Khristos Dimitrakópulos, Élena Mánguel, Melina Mercouri, Mariza Kokh, Nana Múskhuri
Samiótissa, samiótissa,
quan aniràs a Samos?
De roses enramaré la platja,
samiótissa, de roses l'arena.
A la barqueta en què aniràs
posaré veles daurades.
Seran d'or els rems,
samiótissa, per anar a recollir-te.
Samiótissa, samiótissa,
quan fondejaràs a Samos,
a mi m'has de recordar,
samiótissa, entre sospirs.
Samiótissa amb les pigues
i els ulls negres,
em feies el pobre cor,
samiótissa, quaranta-dos bocinets.
Tant si vas de dol t'estime,
com si dus la roba bruta.
I amb la roba de faena,
samiótissa, em torne boig per tu.
Απάνω στα ψηλά βουνά
Απάνω στα ψηλά βουνά αντάρτες ΕΠΟΝίτες,
απάνω στα ψηλά βουνά αντάρτες
ΕΛΑΣίτες,
παλεύουν για τη λευτεριά, Ελλάδα
µας,
χτυπώντας τους φασίστες.
Ω Ελλάδα µας γλυκιά,
δεν θέλουμε
τον βασιλιά τον κερατά!
Ω Ελλάδα µας γλυκιά,
σφυρί, δρεπάνι και γροθιά!
Ω Ελλάδα µας γλυκιά,
δεν θέλουμε
τον βασιλιά τον κερατά!
Ω Ελλάδα µας γλυκιά,
Δημοκρατία λαϊκιά!
Χέρι με χέρι στη φωτιά,
όλοι μας ενωμένοι.
Κάτω ο φασισμός παιδιά, Ελλάδα μας,
η νίκη μάς προσμένει.
Της νέας γενιάς είµαστε 'µείς
το πιο κρυφό καµάρι,
που ανοίξαµε το δρόµο µας, Ελλάδα
µας,
στις 23 Φλεβάρη.
[Πρωτοπορία του λαού
για µια ζωή καινούρια
δίχως πολέµους και σφαγές Ελλάδα
µας
µε γέλια και τραγούδια.]
Dalt de les altes muntanyes
Dalt de les altes muntanyes
guerrillers de l'EPON,
dalt de les altes muntanyes
guerrillers de l'ELAS,
combaten per la llibertat, Grècia
nostra,
colpejant els feixistes.
Ai dolça Grècia nostra,
no volem el rei, el cabró!
Ai dolça Grècia nostra,
martell, falç i puny!
Ai dolça Grècia nostra,
no volem el rei, el cabró!
Ai dolça Grècia nostra,
democràcia popular!
Mà amb mà al foc,
tots nosaltres units.
Avall el feixisme, xicots, Grècia
nostra,
la victòria ens espera.
De la nova generació som
nosaltres
el més secret orgull,
que vam obrir el nostre camí,
Grècia nostra,
el 23 de febrer.
[Avantguarda del poble
per una vida nova
sense guerres ni massacres,
Grècia nostra,
amb rialles i cançons.]